Voor Leefbaar Rotterdam stond 2024 onder andere in het teken van schimmel. Het werd niet alleen een strijd tegen schimmel, maar ook tegen weigerende verhuurders. Een strijd waarin al een heel aantal stappen zijn gezet, maar ook nog vele stappen moeten worden gezet. Leefbaar bijt zich vast in het gevecht tegen schimmelwoningen en blijft doorknokken tot alle problemen zijn opgelost.

Als Leefbaar-raadslid houdt Vanessa Bruin zich bezig met de portefeuille Wonen. In korte periode kreeg ze veel berichten van Rotterdammers over flinke schimmelproblemen in huurwoningen. Het was duidelijk het topje van de ijsberg, Leefbaar besloot daarom om in de gemeenteraad het onderwerp op de agenda te zetten en onderzoek te doen.

Meldpunt

Om de problemen met schimmel in huurwoningen goed in kaart te brengen, lanceerde Leefbaar in februari het Meldpunt Schimmel en Achterstallig Onderhoud. In een paar weken tijd kwamen er honderden meldingen binnen en inmiddels staat de teller op meer dan 500 meldingen.

“We kregen steeds meer signalen over schimmelproblemen en achterstallig onderhoud in huurwoningen. Maar de omvang van de problemen was nog onbekend. We hebben het meldpunt opgezet om in kaart te brengen hoe erg de problemen zijn en waar de meeste problemen zitten.”, zo licht Leefbaar-raadslid Vanessa Bruin (Wonen) toe. “De meldingen waren schokkend. We kregen foto’s binnen van badkamers vol schimmel omdat de verhuurders geen ventilatie aan wil brengen, slaapkamers met zwarte schimmelmuren, beschimmelde raamkozijnen en veel meer schrikbarende situaties”.

Schimmelwoningen zijn geen probleem van een bepaalde wijk. Vanessa Bruin: “De meldingen kwamen uit heel de gemeente, van Overschie tot Nesselande en van Charlois tot Rozenburg. En opvallend: 80% van de melders woont in een huurwoningen van woningcorporaties. Daarnaast bleken vrijwel alle schimmelproblemen voort te komen uit achterstallig onderhoud. Het grote probleem bleek dus bij woningcorporaties te zitten”.

Gezondheidsklachten en sociale problemen

Voor bewoners van schimmelwoningen gaan de problemen veel verder dan ‘alleen een schimmelmuur’. “Veel melders vertelden ons dat zij ook last hebben van gezondheidsklachten, zoals bijvoorbeeld benauwdheid, keelpijn, (ergere) astmaklachten of allergische reacties op schimmel.”, aldus Leefbaar-raadslid Vanessa Bruin. “Ook kinderen worden ziek door de ongezonde woonsituatie. Ouders vertelden over hun kinderen die vaak naar de dokter moeten en helaas ook vaak school moeten missen. Zo was er ook een moeder die vertelde dat haar zoontje niet over mocht gaan naar het volgende leerjaar, omdat hij te veel ziek was geweest. Niet vanwege slechte cijfers, maar puur ziekteverzuim. Gelukkig is dat na een flinke strijd nog goed gekomen, maar de schrik zat er goed in”.

Ook sociale gevolgen zijn aan de orde van de dag voor huurders van woningen met schimmelproblemen. Bruin: “Mensen schamen zich voor hun woning en durven geen familie en vrienden meer uit te nodigen. De sociale kring wordt alleen maar kleiner en kleiner. Door het vele ziek zijn is langs kunnen gaan bij anderen ook minder vanzelfsprekend. De schimmel sloopt niet alleen woningen, maar ook levens”.


 

Actie in de gemeenteraad

De meldingen maakten één ding heel duidelijk: actie was niet alleen nodig, maar noodzakelijk! Na behandeling in commissies, vond begin april de behandeling van de schimmelproblematiek plaats in de Rotterdamse gemeenteraad. “Als verhuurders hun verantwoordelijkheid niet pakken, dan moet de gemeente hen dwingen. Winst mag nooit boven gezondheid van huurders gaan”, zo reageert Leefbaar-raadslid Vanessa Bruin. Waar de gemeenteraad met 15 partijen regelmatig best verdeeld is, was iedereen eensgezind over de aanpak van de schimmelproblematiek in Rotterdam.

Leefbaar Rotterdam kwam met een plan voor een APK voor huurwoningen. Deze motie werd unaniem door de gehele gemeenteraad aangenomen. Verantwoordelijk woonwethouder Chantal Zeegers (D66) werkt nu aan het opzetten van de keuring. Bij de periodieke keuring wordt, net als bij een APK voor auto’s, ook gekeken naar de oorzaak van de problemen. De Woning-APK moet een middel worden om verhuurders te verplichten problemen op te lossen. “Maar hopelijk hoeft het niet zover te komen. Naar aanleiding van onze motie is de wethouder ook in gesprek met woningcorporaties om hen te sommeren adequaat op te gaan met meldingen van huurders. Als huurders serieus worden genomen en klachten adequaat worden behandeld, worden erge (schimmel)situaties voorkomen.”, zo vertelt Vanessa Bruin.

Meer moties

Daarnaast zijn er door Leefbaar Rotterdam meer moties ingediend om schimmelproblemen in Rotterdamse woningen aan te pakken. Onze motie voor een indoor luchtonderzoek met de GGD werd ook unaniem aangenomen, net als een motie om het huidige gemeentelijke beleid te evalueren en om met woningbouwcorporaties in gesprek te gaan over een nieuw beleid. Ook nam de gemeenteraad een Leefbaar-motie aan om te onderzoeken of er genoeg maatregelen worden genomen om schimmelvorming in nieuwbouwwoningen tegen te gaan.

Ook met andere partijen werd er samengewerkt voor maatregelen. Samen met de Partij voor de Dieren heeft Leefbaar een motie ingediend voor handhaving op de volksgezondheid bij schimmelwoningen. Met Volt werd een motie ingediend om het gemeentelijke meldpunt beter onder de aandacht te brengen en de mogelijkheden te onderzoeken om de MeldR-app in te zetten. Deze moties zijn ook door de gehele gemeenteraad gesteund.


 

Hulp van de media

Ook de media hebben geholpen bij de strijd tegen schimmelwoningen. Onder andere De Havenloods, AD, De Volkskrant en Rijnmond berichtte over het schimmelmeldpunt en bezochten met Leefbaar-raadslid Vanessa Bruin getroffen huurders en woningen. De door schimmelproblemen getroffen huurders kregen hierdoor een gezicht en verhalen werden menselijk, het werd duidelijk dat dit iedereen kan overkomen. “De aandacht van de media heeft geholpen om Rotterdammers te bereiken over het onderwerp en druk te zetten op woningcorporaties en verhuurders om problemen eindelijk op te lossen”, aldus Vanessa Bruin. “Woningcorporaties konden de problemen niet langer ontkennen of onder het tapijt schuiven”.

Zo bezocht regionale omroep Rijnmond in maart de woningen van Ramona en Varsha, die beiden kampten met gigantische schimmelproblemen. Bij Ramona in IJsselmonde zaten de schimmelproblemen door haar hele woning. Het plafond van de badkamer was helemaal zwart door de schimmel en ook in de slaapkamer van de kinderen was een muur compleet bedekt door donkere schimmel. Een ongezonde situatie, die bij zowel Ramona als bij haar kinderen voor gezondheidsklachten zorgde. De kinderkamer werd daarom ook niet meer gebruikt, de woonkamer werd noodgedwongen ook als slaapplek gebruikt. Meldingen bij de woningcorporatie werden niet serieus genomen, pas na aandacht van Rijnmond kwam de corporatie in actie. Zij gaven eerst aan niet op de hoogte te zijn van de ernst van de situatie en regelden daarna, na enig gedoe, een tijdelijk vervangende woning. Na grondige renovatie kan Ramona weer naar haar eigen woning.

Ook Varsha in Pendrecht had ernstige schimmelproblemen in haar woning. Schimmel op de slaapkamermuur, schimmelplekken onder de dorpel, in de kindermatrassen en op meer plaatsen in de woning waren er problemen. Vooral de gezondheid van haar zoon had te leiden onder de situatie, hij moest vanwege gezondheidsproblemen vaak naar het ziekenhuis en mistte veel uren op school. Op klachten bij de woningcorporatie kreeg zij steeds het advies van om antischimmelspray te gebruiken, deze ‘oplossing’ hielp uiteraard onvoldoende. Na de aandacht van Rijnmond kreeg Varsha in een naburige wijk een andere woning, die wel schimmelvrij is.

Een ander schrijnend verhaal is Francesca uit Spangen, waar Leefbaar begin april met de krant De Havenloods op bezoek ging. In haar woonkamer waren al rotte kozijnen, lekkages, flinke schimmelplekken en de mislukte reparaties te zien. Ze vertelde zo veel mogelijk nachtdiensten te draaien, zodat zij niet ’s nachts in haar slaapkamer hoefde te slapen. Met dat verhaal opende ze de deur naar haar slaapkamer, waar muren en het plafond flink onder de schimmel zaten (foto boven). Een horrorhuis waar ze uit schaamte niemand ontving, zelfs maar moeder en zus werden niet meer uitgenodigd. Meldingen bij de woningcorporatie werden volop gedaan, daarnaast liepen er zaken via de huurcommissie en zelfs advocaten waren erbij betrokken. De ogen van de woningcorporatie gingen pas open toen zij in De Havenloods de ernst van de situatie lazen én zagen. Francesca kreeg direct een tijdelijk elders onderdak en de woningbouw heeft een andere woning voor haar geregeld, waar ze in september naartoe is verhuisd.

Woningcorporaties en verhuurders aan zet

De gemeenteraad heeft woonwethouder Chantal Zeegers (D66) nu middelen gegeven om woningcorporaties en verhuurders extra in de gaten te kunnen houden én in te grijpen, maar het is duidelijk dat de verhuurders nu eerst aan zet zijn. Opvallend is dat Woonstad als enige corporatie duidelijk de verantwoordelijkheid heeft opgepakt én heeft erkent fouten te hebben gemaakt.

“Woonstad geeft aan het probleem onderschat te hebben en hierdoor onvoldoende acties te hebben ondernomen. Ze zijn geschrokken van de situaties in hun huurwoningen en de ogen zijn nu geopend. Zij hebben hun werkwijze aangepast en komen bij schimmelmeldingen nu direct langs om te kijken. En bij de aanpak beloven zij ook de bron van de problemen aan te pakken.”, aldus Leefbaar-raadslid Vanessa Bruin. Ook zocht Woonstad de samenwerking op met Leefbaar Rotterdam, waardoor er bij verschillende gemelde ernstige situaties snel actie kon worden ondernomen. “Woonstad heeft de bezem flink door de organisatie gehaald en acties ondernomen. Van rechtszaken die gestopt zijn tot huurders die andere woningen hebben gekregen en van oude meldingen nabellen tot werkwijze aanpassen”.


 

Reactie van Woonstad

“Woningcorporatie Woonstad Rotterdam wil dat iedereen in een goede en betaalbare woning kan wonen in een fijne buurt. Schimmel hoort daar niet bij. Het is niet alleen slecht voor je gezondheid, maar zorgt er ook voor dat je je voor je huis kunt schamen.”, aldus Miriam Hoekstra-van der Deen, bestuursvoorzitter van Woonstad. “Afgelopen jaar was er bij ons veel aandacht voor schimmel, mede door de inzet van Leefbaar Rotterdam. Wij hebben actie ondernomen, alle schimmelmeldingen van de afgelopen paar jaar nagebeld en een nieuwe permanente aanpak tegen schimmel gemaakt. We laten bewoners pas los wanneer schimmel in hun woning is opgelost. Een aanpak dus voor de lange termijn. Dat kan bouwkundig, technisch of met hulp in het gebruik van de woning zijn. Dat is de belofte van Woonstad Rotterdam aan al onze huurders!”

Woonstad vraagt ook de hulp van de politiek. De woningcorporatie wil meer betaalbare corporatiewoningen bouwen, waarvoor de hulp van de gemeente nodig is. “Zij leveren de locaties om te kunnen bouwen en bepalen de prijs die wij voor de bouwgrond moeten betalen.”, aldus bestuursvoorzitter Miriam Hoekstra-van der Deen. “Laat ons die goede en schimmelvrije corporatiewoningen bouwen! Voor de zittende huurders, maar ook voor al die Rotterdammers van jong tot oud die in onze mooie stad graag een betaalbare woning willen!”

Andere corporaties

Na de aandacht in de media en in de gemeenteraad in april, is ook Havensteder in actie gekomen. Sinds 1 mei zijn zij gestart met een Schimmelteam. Het team heeft naar eigen zeggen de afgelopen periode al 1700 adressen bezocht en schimmel verwijderd. “We zijn blij dat de corporatie ook stappen onderneemt en huurders helpt. Want dat huurders niet in ongezonde woningen zitten, daar is het ons om te doen! Het is wel erg jammer dat Havensteder liever afgeeft op media en politiek als er een terechte negatieve opmerking over ze wordt gemaakt, in plaats van dat zij ook dan verantwoordelijkheid tonen. Als bewoners jarenlang met problemen kampen én er eerst media-aandacht moet komen voor het wordt opgelost, dan is die negatieve aandacht meer dan terecht.”, zo reageert Vanessa Bruin. Bij de andere woningcorporaties blijft het helaas stil.

Huurders verdienen een fijn thuis

“De oproep aan andere woningcorporaties en verhuurders is dan ook simpel. Neem een voorbeeld aan Woonstad, pak je verantwoording en help je huurders aan een fijn thuis. Het is onacceptabel dat mensen in schimmelwoningen moeten leven.”, zo sluit Leefbaar-raadslid Vanessa Bruin af.

Voor Leefbaar Rotterdam is het dossier in ieder geval nog lang niet gesloten, de strijd tegen schimmelwoningen blijft doorgaan. Met het vooruitzicht dat de gemeente nu extra middelen heeft om foute verhuurders en corporaties aan te pakken.

Landelijke hulp is nodig

In de aanpak van schimmel en achterstallig onderhoud in huurwoningen lopen zowel Leefbaar als de gemeente Rotterdam tegen grenzen aan, een aantal zaken moeten echt landelijk geregeld worden. Leefbaar Rotterdam heeft daarom politici van de BBB, waaronder Tweede Kamerlid Marieke Wijen-Nass, in oktober meegenomen naar verschillende Rotterdamse woningen met problemen (video).

De BBB heeft al aangekondigd in toekomstige Kamerdebatten en commissiedebatten aandacht te schenken aan de problemen en te pleitten voor een aanpak van problemen in sociale huurwoningen. Leefbaar Rotterdam vindt dat verhuurders, zowel privaat als sociaal, hun verantwoording moeten nemen. De BBB sluit zich hier volledig bij aan. In de Tweede Kamer heeft Kamerlid Marieke Wijen-Nass inmiddels al een keer de problemen aangekaart en vragen gesteld aan de minister.