Marcel Verhoef is raadslid voor Leefbaar Rotterdam en houdt zich bezig met de portefeuille Bouwen. In Rotterdam wordt er veel gebouwd, maar nog niet genoeg om de (Rotterdamse) woningcrisis op te lossen. In zijn column vertelt hij over deze bouwopgave en hoe mensen misbruik maken van de krappe situatie.
Een veelgehoord geluid tijdens de heersende wooncrisis is: ‘Waarom lukt het ons maar niet om die broodnodige woningen te bouwen?’. Daar is niet één reden voor aan te wijzen. Oplopende bouwkosten door hogere rente, duurdere bouwmaterialen en de flinke inflatie van de laatste jaren. Verder zien we oplopende personeelskosten en personeelsgebrek, waardoor het moeilijker wordt voor ontwikkelaars en bouwbedrijven de vaart erin te houden. Niet in de laatste plaats worden we bij ontwikkelingen geconfronteerd aan een mêlee aan gestapelde procedures.
Procedures ooit in het leven geroepen om de belangen en rechten van omwonenden en belanghebbenden te borgen en serieus te nemen. In elke fase is er wel een recht om in te spreken, een zienswijze in te dienen of bezwaar te maken met vaak een gang naar de rechter en uiteindelijk de Raad van State tot gevolg. Hoe kansrijk of kansloos een bezwaar ook is, alle stappen moeten netjes worden gezet.
Gevolg is wel vaak dat bouwprojecten eindeloos vertraging oplopen en de bouw van die broodnodige woningen langer op zich laat wachten met als gevolg dat de woningzoekenden, vaak al jaren op een wachtlijst zonder zicht op een spoedig nieuw of ander woongenot, nog langer in de wachtkamer moeten plaatsnemen. De verhalen van deze woningbehoeftigen zijn vaak indrukwekkend, triest en hartverscheurend.
Des te triester is het dat een kleine groep, vaak hoogopgeleide, bewoners van deze stad, er alles aan doen om uit persoonlijk gewin eindeloos ‘de boer op te gaan’ met hun bezwaren en deze voor veel geld laten afkopen. Geld wat de ontwikkelaars beter hadden kunnen stoppen in goedkoper bouwen en tijd die beter had kunnen worden gestopt in stenen stapelen in plaats van in procedures stapelen. Het recente voorbeeld van een bewoonster die haar ‘bezwaren’ voor 400.000 euro liet afkopen als voorlopig triest hoogtepunt. Het meest schrijnende aan dit geval vond ik nog wel dat er 100.000 euro van toekomstige bewoners werd ontvangen. Die zagen hun woonwens al vervliegen door de onnodige vertraging, waardoor voorlopige koopcontracten en stijgende hypotheekrente roet in het eten dreigden te gooien. Ze startten daarop een crowdfunding onder de toekomstige bewoners, zodat hun woondroom niet in duigen zou vallen.
Je bent wel een bijzonder soort van hardvochtig als je, nadat je al 300.000 euro van de ontwikkelaar in de wacht hebt gesleept, ook nog je toekomstige buren het vel over hun neus haalt. “Ik aanvaard ook uw aanbod voor de betaling van 100 duizend euro. U kunt dit rechtstreeks aan mij overmaken”, kregen deze mensen te horen, waar mevrouw wel fijntjes de reeds ontvangen drie ton van de ontwikkelaar verzweeg voor hen. Het zal een gezellige boel daar worden op de Müllerpier, waarbij het initiële bezwaar ‘overlast van autoverkeer’ nog wel de laatste zorg lijkt. Ik gok dat mevrouw niet snel op komt dagen bij een buurtfeestje of viering van Burendag.
Dit is zomaar een recent voorbeeld, maar er zijn meerdere bewoners in deze stad die de stapeling van procedures en bezwaarmomenten in het bouwproces misbruiken voor eigen gewin. Een ander bekend voorbeeld is het Wijnhaveneiland waar een hoge ambtenaar en zijn echtgenote die rechter is, vanuit hun riante appartement allerlei bouwprojecten in de buurt traineerden. Hun bezwaren waren dermate zwaarwegend dat een paar centen het wel op konden lossen, eerst namens hun VVE en later op persoonlijke titel. Waar andere bezwaarmakers zich neerlegden bij de uitleg en hun bezwaren introkken, cashten zij er flink op los.
Het indienen van zienswijzen en het kenbaar maken van de bezwaren bij ontwikkelingen in de buurt is een groot goed. Elke bewoner heeft het recht om gehoord te worden en regelmatig leiden ingediende zienswijzen tot aanpassing van de plannen. Weliswaar vaak op kleine punten, maar toch, er wordt iets mee gedaan en als dat niet gebeurt, dan is er vaak een goede reden voor in het algemeen belang. Er is grote behoefte aan nieuwe woningen en de enorme aantallen woningzoekenden nopen tegenwoordig nu eenmaal tot een beetje inschikken.
Procedures kunnen ingekort worden met een beroep op de Crisis en Herstelwet, waarmee een aantal procedures niet achtereenvolgens maar gelijktijdig worden afgewerkt en de inspraakmomenten ook. Dan nog blijft de mogelijkheid bestaan dat gerechtelijke procedures projecten oeverloos in de wacht zetten. Vaak staan alle seinen op groen, kan de bouwer bij wijze van spreken morgen al met heien beginnen, maar is de bouwvergunning nog niet onherroepelijk, waardoor iedereen in de wachtstand moet. Niet in de laatste plaats de grote groep woningzoekenden in deze stad.
De constatering dat alle bezwaarmakers en insprekers, hun zienswijzen presenteren vanuit een eigen woning is soms best wel wrang. Woningzoekenden; starters die nog bij hun ouders op zolder wonen, ouderen die graag betaalbaar kleiner willen gaan wonen, echtparen die gescheiden zijn maar nog noodgedwongen bij elkaar moeten blijven wonen enz., zien wij nooit als inspreker of met een zienswijze. Misschien moeten die wat vaker langskomen bij hoorzittingen om ook het broodnodige tegengeluid te laten horen.
Dat het moreel verwerpelijk is om procedures te misbruiken voor eigen gewin staat buiten kijf. Het werpt bovendien ook een schaduw over de bezwaarmakers die zonder verdere bijbedoelingen hun terechte zorgen kenbaar willen maken, en hierdoor in een kwaad daglicht worden gesteld.
Tijdens de wederopbouwperiode in deze stad lag niemand wakker van alle bouwkranen en de vele bouwprojecten in de stad. De stad lag plat, iedereen was doordrongen van de behoefte aan woningen en gunde die elkaar ook en het was dus handen uit de mouwen en bouwen. Dit resulteerde in de fantastische stad, met haar rauwe randjes die af en toe wringen, maar die we met zijn allen delen als Rotterdammers, wees er trots op!