Leefbaar Rotterdam stelt vragen vanwege zorgwekkende cijfers van uithalers in de haven

Uithalers die betrapt worden tijdens het uithalen van cocaïne in de haven, blijken zware criminelen te zijn. Dit blijkt uit cijfers van de Rotterdamse politie. De 893 uithalers die de politie de afgelopen drie jaar geregistreerd heeft, zijn goed voor maar liefst 8106 antecedenten (note: geseponeerde zaken zijn hierin niet meegenomen). In veel gevallen gaat het om overvallen, geweldsincidenten of bedreigingen, zo stelt de politie [1]. Zeer zorgwekkend.

Leefbaar Rotterdam maakt zich al heel lang zorgen over deze ontwikkelingen in de haven. In het verleden hebben wij talloze vragen, moties en/of initiatiefvoorstellen over dit onderwerp ingediend. Wij beseffen ons dat deze strijd, een strijd van de lange adem is.

Maar we mogen ook niet naïef zijn in deze strijd. Veel uithalers zijn geen ‘kwetsbare jongeren’ meer, maar veelal harde criminelen die een gevaar vormen voor onze samenleving en de gemeenschap. Dat maakt niet deze criminelen primair de ‘kwetsbaren’ zijn, maar onze samenleving die dagelijks gebukt gaat onder explosies, schietpartijen en drugdealers voor hun deur. Van jonge kinderen van 12 of 14 jaar die geronseld worden tot aan onze ouderen; het ondermijnt onze gemeenschap als geheel. Dat wijzen de cijfers ook duidelijk uit. Een uithaler is immers goed voor gemiddeld tien (!) antecedenten.

Wel zien wij nieuwe ontwikkelingen. De laatste jaren werd ongeveer 75% voor het eerst gesnapt als uithaler, en de andere 25% was al vaker in de haven aangehouden. In 2023 zien we hierin een trendbreuk. Zo is ruim 90% van de uithalers ‘nieuw’ in de haven. Als vermoedelijke oorzaak wordt de uithaalwet genoemd, die per 1 januari 2022 van kracht is. De Uithaalwet (artikel 138aa Sr) is een belangrijke wet voor Rotterdam, maar heeft haar hiaten. Zo zijn er gevallen waarbij ‘first offenders’ ervan af komen met een taakstraf. Niet voor niets hebben wij met de motie ‘Vinger aan de Pols’ het college verzocht om stevig op de ontwikkeling van deze Uithaalwet te zitten.

Leefbaar Rotterdam is groot voorstander van de Uithaalwet en wil hier bovenop zitten, omdat deze wet enorm belangrijk is voor de Rotterdamse veiligheid in de breedste zin van het woord; van beleidsvorming – landelijk en gemeentelijk – tot aan het beschermen van onze wijken.

Wij hebben naar aanleiding van deze cijfers en ontwikkelingen de volgende vragen gesteld aan de Driehoek (Burgemeester Aboutaleb, Openbaar Ministerie en Officier van Justitie).

1. Hoe reflecteert de Driehoek op deze cijfers?
2. In hoeverre is het bekend of Rotterdamse uithalers ook in België actief zijn? Hebben wij bijvoorbeeld contact met Antwerpen over uithalers en in hoeverre kunnen wij van elkaar leren?
3. Vanaf welk punt kunnen we in de preventieve aanpak tegen drugscriminelen stellen dat ‘preventie’ niet meer werkt en dat ‘repressie’ – letterlijk het leven zuur maken van deze lui en oppakken en opsluiten – nog de enige manier is om onze samenleving te beschermen tegen dit soort uitgewassen? Is er in de optiek van de Driehoek zo’n ‘point of no return’? En zo nee, waarom niet?
4. Op welke manier kunnen we de cijfers met betrekking tot het aantal antecedenten betrekken bij nieuw beleid wat vormgegeven gaat worden, zoals de GVI-aanpak of Preventie Met Gezag? Kan het bijvoorbeeld een leidend principe of onderdeel zijn voor diegene die niet geholpen willen worden?
5. Kan de Driehoek ons iets vertellen over de relatie tussen de strafmaat conform de Uithaalwet en het aantal antecedenten en hoe kijkt de Driehoek hier tegenaan? Is het bijvoorbeeld zo dat iemand met een veelvoud aan antecedenten ook weg kan komen met een taakstraf? En zo ja, hoe kijkt de Driehoek daarnaar en kunnen we dan duidelijk spreken van een hiaat binnen de Uithaalwet?

In hoeverre ziet de burgemeester/Driehoek de eventuele urgentie of noodzaak om bij de minister van Veiligheid & Justitie te lobbyen voor een verscherping of versteviging van de Uithaalwet, zodat de Uithaalwet afschrikt? Zo ja, op welk vlak? Zo nee, stelt de burgemeester/Driehoek dan dat de Uithaalwet op dit moment in voldoende mate onze samenleving beschermd tegen drugscriminaliteit en ook nog eens voldoende afschrikkend is?